Halil İnalcık’ın ilk defa bir arada yayınlanan Akademik Ders Notları. 1938–39 yıllarında Fuad Köprülü’nün dersinde verdiği seminer ödeviyle başlıyor. Siyasal Bilgiler Fakültesi’ndeki her anını tüm safhalarıyla anlattığı Milli Mücadele Devri (1908–1923) dersiyle devam ediyor. Halil İnalcık’ın uzun yıllar ders verdiği Chicago’daki Osmanlı’nın kısa tarihi...

Sahabe döneminde zühdî yaşam şeklinde kendisini gösteren tasavvuf. diğer İslâmî ilimler gibi hicrî II. yüzyılın sonlarına gelindiğinde kendi ismiyle anılmaya başlanmıştır. Miladi on beşinci yüzyılda yaşayan ve dönemin önde gelen sûfî âlimlerinden olan İmâm Süyûtî. diğer ilim alanlarında olduğu gibi. tasavvufi meselelere de çözümler...

Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Arapça Öğretimi Kaynaklar ve Yöntemler | Dr. Kerim Açık Türkler. İslam Dini’ni kabul etmeleriyle beraber Arap Dili’ni öğrenmeye başlamışlardır. Daha sonraki dönemlerde Anadolu’ya yerleşmelerinin ardından Arap devletleriyle gerek kültürel gerekse coğrafi konum olarak sıkı ilişkiler içine girmişlerdir. Özellikle Türklerin uzun bir süre...

HİKMET-İ TEŞRİ Hikmet-i teşrî‘. dinî hükümlerin hikmet ve sırlarından bahseden ilimdir. Dinî emir ve yasakların hikmetini açıklayan ilim olarak da tarif edilebilir. Aynı zamanda İslâmî ilimler içerisinde bu ilim. dinin ve din kurallarının felsefesini yapan. neden ve niçin sorularına cevap arayan bir daldır. Prof....

TASAVVUFTA RİCALÜ’L GAYB ANLAYIŞI Tasavvuf literatüründe dikkat çekici kavramlardan birisi de ricâlü’l-gaybdır. Sûfîlere göre ricâlü’l-gayb. veliler arasından salih amel ve güzel ahlâklarıyla yükselmiş. nükabâ. nücebâ. abdal. evtâd. imâmân ve kutub gibi payelerle görevlendirilmiş seçkin velilerdir. Bulundukları her bir paye için belli şartlar ve o...

Osmanlı Türkçesi | Dipnot Sözlüklü ve Metin Ağırlıklı  Osmanlı Türkçesi Oğuz Türkleri 'nin 13.yüzyıldan 20.yüzyılın başlarına kadar kullandıkları Türkçe 'nin adıdır. Bu dil. Anadolu. Balkanlar. Ortadoğu. Kafkasya ve Kuzey Afrika 'yı da içine alan büyük bir devleetin ve onun da arka planında dinamik bir...

BELÂGAT MEÂNİ - BEYÂN - BEDÎ Nizamiye Akademi Yayınları’ndan dil ve edebiyat serisi… Belâgat. söz sahibinin kalbinde olan mananın özünü. onu bozacak kısaltmadan ve usandıracak uzatmadan sakınmak suretiyle ifade etmesidir. Allah Teâlâ’nın son mesajı için Arapça’yı seçmiş ve Müslümanları onu okuyup anlamakla mükellef kılmıştır....

ÇEHÂRBÂĞ Burhâneddin-i Belhî. küçük yaşta ailesi ile birlikte Afganistan’ın Belh şehrinden Anadolu topraklarına göç ederek Osmanlı’nın son yüzyılında yaşamış. özellikle şiir alanında çok yönlü eserler meydana getirmiş bir ediptir. Şiiri ruhun gıdası sayan şair. bulunduğu her meclisi şiirleriyle şenlendirmiş. etrafındaki insanlar onun bu şairane...

Risale-i Münciye | 15. Asırda Yazılmış Türkçe Bir Tecvid Eseri | Kadir Taşpınar Nüzûlünden itibaren müslümanların üzerinde hassasiyetle durdukları en önemli konuların başında Kur’ân-ı Kerîm’in usûlüne uygun bir şekilde okunması gelmektedir. Harflerin mahreç ve sıfatlarına riayet edilerek Kur’ân-ı Kerîm’in usûlüne uygun ve hatasız okunmasını...

SÛFÎ İTİKADI Her ne adla olura olsun insanlar var olduğundan beri tasavvuf onunla birlikte var olmuştur. Çünkü tasavvuf derunî bir hayat ve ahlâkî bir tecrübenin adıdır. Zaman içerisinde zühd ve tasavvuf diğerlerinden ayrışmış. müstakil kendi kural ve tarzlarını oluşturmaya başlamıştır. Çünkü zühd ve tasavvuf...

NİZÂMİYE MEDRESELERİ Selçuklu devri üniversiteleri olan Nizâmiye Medreseleri. Selçuklu tarihi açısından olduğu kadar İslâm tarihi açısından da büyük bir öneme sahiptir. Bu müesseseler Selçukluların hakimiyetlerini tesis etmelerine yardımcı olduğu kadar. Ehl-i sünnet dışı fikirlerle mücadele ederek onların bertaraf edilmesinde de büyük rol oynamış. dolayısıyla...

BİRKETÜ'L-KELİMAT Fİ MENAKIBİ BA'DİS-SADAT Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde bulunan medrese ve aynı mekânı paylaşan dergâhlar. kendilerini daha taşra bölgelere ve köylere çekerek faaliyetlerine belli oranda kısıtlama olsa da devam ettiler. İşte bu medrese ve dergâhlardan biri de Bitlis’in Mutki ilçesine bağlı Ohin (Yukarı...

Tasavvufi İrfan ve Ahlaka Dair   İslam dininin ihsan boyutunu konu eden tasavvuf. her mümin için elzem olan imanı. ilmi. irfanı. kulluğu. edebi. güzel ahlakı. insan sevgisini. kâinatı Hak için okumayı ve mülkü Hak yolunda kullanmayı öğretmiştir. öğretmektedir. Günümüz insanının bu irfan hazinesine su...

ARAP DİLİNDE MEFÛLÜ MUTLAK VE KUR’ÂN-I KERİM’DE KULLANIMI Arap nahvinde cümlenin talî unsurlarını teşkil eden mefuller. amilleriyle kurdukları anlam ilişkisinin mahiyetine göre "mutlak” ya da "mukayyed” olarak ifade edilmektedir. Dil ve üslup açısından erken dönemlerden itibaren çalışmalara konu olan mefûlü mutlak. mahiyeti ve muhtevası...

FIKIH ve ANLAMBİLİM Dinin iki temel kaynağı olan Kitap ve Sünnet’in lafızlardan oluşması ve hükümlerin bu kaynaklardan elde edilmesi. usûl-i fıkıh eserlerinde lafız ve mana ile ilgili konuların geniş yer tutmasına sebep olmuştur. Hanefî fakihler. lafızlardan elde edilen anlam ve hükümleri. konuşanın onu söylemekteki...

Kelâm Usûl-i Fıkıh İlişkisi Tarihe bakıldığında Müslümanların itikâdî ve fıkhî alanda karşılaştıkları yeni ve gittikçe artan problemler. kelâm ve usûl-i fıkıh ilmin doğuşunu zorunlu kılmıştır. Temelde konuları farklı olmakla birlikte. bu ilimlerin birçok dinî meselede ortak oldukları görülür. Bu anlayışla Dr. Recai Çetres’in hazırlamış...

Selçuklu devri üniversiteleri olan Nizâmiye Medreseleri. Selçuklu tarihi açısındanolduğu kadar İslâm tarihi açısından da büyük bir öneme sahiptir. Bu müesseselerSelçukluların hakimiyetlerini tesis etmelerine yardımcı olduğu kadar. Ehl-i sünnetdışı fikirlerle mücadele ederek onların bertaraf edilmesinde de büyük rol oynamış.dolayısıyla İslâm inancının bozulmadan korunmasında büyük hizmet...

Feti h-nâme-i ‘Akl-i Vâd-i Serhengî. Osmanlı İmparatorluğu’nun 1574 yılında Tunus’a yaptığı seferi ele almaktadır. İstanbul’dan donanmanın hareketi . yol boyunca uğranılan menziller. bu arada gerçekleşen bazı hadiseler. Tunus’un deniz kıyısındaki Halkulvad Kalesi yakınlarında askerlerin karaya çıkarılması. Halkulvad’ın fethi. Tunus şehrine yakın Bastiyon’un muhasarası ve fethi. Tunus Gölü...

İbn Acibe'nin Hayatı. Eserleri ve Tasavvufi Görüşleri  Tasavvuf tarihi boyunca kimi sûfî şahsiyetler oluşturdukları veya etki ettikleri gelenek. ekol ya da tarikatlar vasıtasıyla hak ettikleri değeri görmüş. kimi sûfîler de yeterince bilinememiştir. Bu itibarla bu şahsiyetlerin düşünceleri. sözleri ya da eserleri asırlar boyunca tanınmamış....

Kıraat İhtilaflarının Tefsire Yansıması Ebüssuûd Örneği Dr. Kadir Taşpınar tarafından kale alınan "Kıraat İhtilaflarının Tefsire Yansıması Ebüssuûd Örneği” adlı çalışmada. giriş ve üç bölümden oluşmakta. Giriş bölümünde çalışmanın konusu. önemi ve amacı üzerinde durulmuş ve konuyla ilgili yapılan çalışmalar tanıtılıyor. Birinci bölümde. müellifin hayatı....

HAREZM TÜRKÇESİNDE GÖREVLİ KELİMELER Dil. en küçük gramer birlikleri olan seslerin birleşmelerinden oluşan biçimlerden meydana gelir. Seslerden oluşan bu birlikler. çok eski dönemlerden itibaren ikiye ayrılmıştır. Bunlar anlamlı birlikler ve anlamsız (tek başına anlam taşımayan) birliklerdir. İlk dilbilim çalışmalarını yapmış olan Araplar. harflerden meydana...

ARAPÇA DİL BİLGİSİ Arapça. İslâm’ın temel kaynağı Kur’an ve Sünnet’in dili ve tüm İslâm âleminin inanç ve kültür hayatının müşterek lisanı olması diğer dillere nazaran öğrenilmesini zaruri kılmaktadır. Arapça’nın köklü zengin bir dil olması öğrenimi açısından bazı zorlukları da beraberinde getirmektedir. Dr. Muhammed Hüsnü...

MEYBÜDİ'NİN TEFSİRİNDE TASAVVUF Hicrî ikinci ve üçüncü asırlarda sûfîlerin Kur’an âyetlerini tasavvufî bakış açısıyla tefsir etmeye başlamasıyla işârî tefsir okulu doğmuş oldu. Prof. Dr. Abdulvahap Yıldız’ın kaleme aldığı; hicrî beşinci asrın sonları ile altıncı asrın başlarında İran’ın Fars bölgesinde yaşamış ünlü bir müfessir. muhaddis...

SEYYİD TAHA HAKKARİ VE NEHRİ DERGAHI 19. yüzyılın başlarında Mevlânâ Hâlid’in Nakşibendiyye tarikatını Hindistan’dan Irak bölgesine getirmesiyle birlikte Nakşibendî-Hâlidîlik teşekkül etmiş ve kısa zamanda Osmanlı coğrafyasını da aşarak dünyanın değişik bölgelerine yayılmıştır. Mevlânâ Hâlid’in vefatından sonra onun halifeleri Hâlidîliği yaymaya devam ederken Hâlidîlik’ten yeni...

Hz.Peygamberin Dini Anlatma Usulü İnsan doğduğu zaman. bir imtihan yurdu olan bu dünyaya giriş kapısından adımını atmış olur. Kendisi için belirlenen süre bittiğinde hayatı sona erer ve ebedî bir âleme göçer. Göçtüğü o ebedî İnsan psikolojisi bilinmeyen yaratıcı fikrine aşina değildir. Bu noktada gerek...

Bir Ömrün Yazıları 1 Türk dili. dünyanın en güzel. en zengin. en büyük dillerinden biridir. Asırlarca üç kıtada konuşulmuş. yazılıp okunmuştur. İlk şekli ile kalmamış. gelişmiş. kendi kendisini yenilemiş. tazelemiş ve zenginleştirmiştir. Türk edebiyat tarihi ise bilinmeyen bir dönemde başlamış. ‘İslam Öncesi Türk Edebiyatı’....

Bir Ömrün Yazıları Türk dili. dünyanın en güzel. en zengin. en büyük dillerinden biridir. Asırlarca üç kıtada konuşulmuş. yazılıp okunmuştur. İlk şekli ile kalmamış. gelişmiş. kendi kendisini yenilemiş. tazelemiş ve zenginleştirmiştir. Türk edebiyat tarihi ise bilinmeyen bir dönemde başlamış. ‘İslam Öncesi Türk Edebiyatı’. ‘İslam...

FRANSA'NIN HİLAFET POLİTİKASI Nizamiye Akademi Yayınları’ndan tarih serisi… Yaşar Demir ve Yusuf Aydın'ın hazırladığı eser. 19. yüzyılın başlarında Sultan Abdülhamid tarafından emperyalist güçlerin işgalci politikalarına karşı çıkmak için uygulamaya koyulan İslâm birliği siyasetinin yanında hilafetin Fransa dış politikasında nasıl aksülamel bulduğunu ve kamuoyu tarafından...

BEYZÂVÎ TEFSİRİNDE TASAVVUF Asıl adı Abdullah b. Ömer b Muhammed olan Beyzâvî. İslam âleminde daha çok tefsir ve usul âlimi olarak tanınır. Onun tasavvufî yönü pek bilinmez. Fakat tefsiri incelendiğinde. onda tasavvufî bir üslupla yapılmış pek çok açıklama ve işarî yorum örnekleri görülür. Bunların...

ABDULLAH YÂFÎÎ / HAYATI ESERLERİ ve DÜŞÜNCESİ    Kaynağını Kur’an ve Sünnet’ten alan. insanın Allah’ın halifesi vasfına sahip olması için uğraş veren. İslâm’ın ruhanî ve bâtınî boyutu olan tasavvuf. Asr-ı sâadet’te vücut bulmaya başlamış bir disiplin ve ilim dalıdır. Nübüvvetin manevi vârisleri ve kültürümüzde...

İSLAM HUKUK TARİHİ | FIKIH İLMİ Diyanet İşleri eski başkanlarından merhum Ömer Nasuhi Bilmen tarafından telif edilmiş olan Hukûk-ı İslâmiyye ve Istılâhât-ı Fıkhiyye Kâmusu isimli eser. 1949 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi tarafından basımına başlanmış ve son cildi 1952 yılında yayımlanarak altı cilt halinde...

Arapça Seçme Hikayeler 2 Cilt Takım Arapça’yı öğrenip geliştirmenin çeşitli yolları vardır. Bunlardan biri de bol bol Arapça hikâye okumaktır. Dr. Ramazan Şahan’ın hazırladığı ve Nizamiye Akademi Yayınları’ndan çıkan Arapça Seçme Hikâyeler kitabı İslâm tarihinden seçilip derlenmiş elli hikâyeden ve iki ciltten oluşuyor. Kitabın...

İMAM SUYUTİ TASAVVUF RİSALELERİ Sahabe döneminde zühdî yaşam şeklinde kendisini gösteren tasavvuf. diğer İslâmî ilimler gibi hicrî II. yüzyılın sonlarına gelindiğinde kendi ismiyle anılmaya başlanmıştır. Miladi on beşinci yüzyılda yaşayan ve dönemin önde gelen sûfî âlimlerinden olan İmâm Süyûtî. diğer ilim alanlarında olduğu gibi....

İslam Hukukunda Tüketicinin Korunması Bugünkü hukukta borçlar hukuku olarak tanımlanan alan. aynı zamanda İslam hukuku açısından da en canlı konulardan olup. kavram olarak birkaç yüzyıl önce ortaya çıkmış ve günümüzde de önemi artarak gelişmeye devam etmektedir. İslam hukukunda alıcı ve satıcı arasında ilişkileri düzenleyen...

SEZAİ KARAKOÇ'UN ŞİİR VE ŞAİR ANLAYIŞI 1950 sonrasında. bir ön hazırlık olmaksızın. kendiliğinden başlayan İkinci Yeni şiir hareketi içinde adı anılan Sezai Karakoç; bugün modern Türk şiirinin en özgün isimlerinden birisidir. Sezai Karakoç; hem şiir anlayışı. hem de şair düşüncesi olarak. çağdaşı olan şairlerden...

Ehl-i Re'y ve Hadisin Fıkhî Yaklaşımları Tâbiîn döneminden itibaren belirginleşen ve daha çok ehl-i hadis ve ehl-i re’y diye anılan iki ilim muhiti arasındaki tartışmalar. hadislerin tedvini ve mezheplerin teşekkülü yanında fıkhu’l-hadis ilminin ortaya çıkmasında ciddi bir paya sahip olmuştur. Bu tartışmaların oluşturduğu fikrî...

İbn Cübeyr Seyahatnamesi Endülüs'ten Hicaz'a   Seyyahlar tarafından kaleme alınan seyahatnameler; şehir. bölge. ülke ve o yerlerde yaşayan değişik halk kitleleri hakkında gözlemlenen olayların. hadiselerin. gelişmelerin. manzaraların. sosyal hayatın. dinî inanışların ve mevcut kültür yapılarının tüm yönleriyle belli zaman dilimlerinde objektif olarak kaydedildiği bilgi...

İslam Hukukuna Göre Satım Akdinde Malın Kabz ve Teslimi Bu çalışmada satılan malın. satıcıdan alıcının eline geçiş serüveni konu edilmiştir. Son yüzyıllarda dünya nüfusunun artışı ve teknolojik ilerlemelerle birlikte ticari hayat da özellikle ithalat ve ihracat alanında gelişmekte. satın alınan malların kabz ve teslim...

MEVLÂNÂ HÂLİD-İ NALŞİBENDÎ VE HÂLİDÎLİK Hâlidîlik tarikatı . 19. yüzyılın başlarında Nakşibendî-Müceddidî olan Mevlânâ Hâlidi Bağdadî’nin (k.s) önderliğinde tüm Ortadoğu’ya yayıldı. Mevlânâ Hâlid ve halifeleri sayesinde Ortadoğu’nun birçok bölgesinde yayılma imkânı bulan Hâlidîlik. klasik tarikat anlayışının dışına çıkarak toplumu değişti ren ve dönüştüren bir...

MOĞULTAY B. KILIÇ ve HADİS İLMİNDEKİ YERİ Moğultay b. Kılıç. Bahrî Memlûkler devrinde Kahire’de doğmuş. orada yetişmiş ve hadis otoriteleri tarafından. "asrın imamı. muhaddislerin şeyhi. vefatıyla bir dönemin kapandığı İslam âlimi” sıfatıyla anılmıştır. Hayatı boyunca ilme düşkünlüğü ile meşhur olmuş. nispeten sakin bir hayat...

İMAM MUHAMMED'İN USUL ANLAYIŞI İslâm hukuk tarihinin en önemli asırlarından olan hicrî ikinci (milâdî sekizinci) asrın önde gelen şahsiyetlerinden biri olan İmam Muhammed (v. 189/805) fıkıh tarihinde önemli bir yere sahiptir. Çünkü o. şu anki bilgilerimize ve yaygın kabule göre orijinal bir tarzda telif...

URFA’DA TASAVVUF VE TARİKATLAR İslâm kültür ve medeniyetinden önce "Edessa” ve "Ur”. İslâm medeniyeti ve kültürünün hâkim olduğu dönemde "Ruhâ” olarak bilinen Urfa. Balıklı Göl ve Göbekli Tepe gibi geçmişten gelen ve insanlık üzerinde silinmeyecek izler bırakan tarihî geçmişiyle bilinen ve tanınan bir şehirdir....

FIKIH USÛLÜ Türkiye Cumhuriyeti beşinci Diyanet İşleri Başkanı merhum Ömer Nasuhi Bilmen tarafından telif edilmiş olan Hukûkı İslâmiyye ve Istılahâtı Fıkhiyye Kamusu isimli eser. altı cilt halinde ilim dünyasına kazandırılmıştır. Daha sonra sekiz cilt olarak birçok kez basılmıştır. İbadet konularını Büyük İslam İlmihali isimli...

Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Kanunlaştırma Çalışmaları Kanunlaştırma faaliyetleri hukuk tarihinin en eski devirlerinden beri görülmekle birlikte. XIX.yüzyılın başlarından itibaren Batı'dan başlayarak bütün dünyayı etkisi altına alan ve önceki devirlerindeki kanunlaştırma hareketlerinden farklı özellikler taşıyan önemli bir hukuk tarihi konusudur. Tanzimat sonrası kanunlaştırma faaliyetleri. bu zamana kadar...

TASAVVUFTA YÜZ BASAMAK (MENAZİLÜ’S SAİRİN) Tasavvufun anlaşılması için yaşanması ve tadılmasının yanı sıra. söz ve yazıyla anlatılan bir tarafı da vardır. İlk dönemlerden itibaren sûfîler yaşadıkları halleri anlatmak için risale ve kitaplar kaleme almış ve yazdıkları eserlerde ortak bir dil oluşturmaya çalışmışlardır. Onların bu...

Haskefî’nin ed-Dürrü’l-Muhtâr Adlı Eserindeki Fıkhî Kaideler Dr. Shavish Mohammad Murad tarafından kaleme alınan "Haskefî’nin ed-Dürrü’l-Muhtâr Adlı Eserindeki Fıkhî Kaideler” adlı çalışma. tamamen Arapça olup. Hanefî fukahalarından Alâüddîn Muhammed b. Ali b. Muhammed el-Haskefî’nin "Dürrü’l-Muhtâr” adlı eserinde geçen fıkhi kaideleri ele alıyor. 114 farklı kaidenin...

BRİTANYA'NIN ORTADOĞU POLİTİKASI ve GERTRUDE BELL Bu araştırmada 19. yüzyıl boyunca ve 20. yüzyılın başlarında Britanya’nın Ortadoğu politikası ve bu politikanın belirlenmesinde ve yürütülmesinde en etkili aktörlerden biri olan Gertrude Bell’in fonksiyonu incelenmiştir. İngiliz İmparatorluğu’nun Hindistan ve Akdeniz’deki çıkarlarının sürdürülebilmesi ve rakiplerine karşı güç...

İSLAM HUKUKUNDA ZİLYEDLİK Mülkiyet ile zilyedlik arasında sıkı bir bağ vardır. Ancak bunlar birbirinin aynı da değillerdir. Zira ilk bakışta mülkiyet ile aralarındaki farkın dikkatlerden kaçtığı zilyedlik. kişinin eşya üzerindeki fiilî hâkimiyetini ifade eder. Fakat fiilî hâkimiyet çoğu zaman hukukî bir temele dayansa da....

MEKTÛBÂT-I MUHAMMED MA’SUM İmam-ı Rabbânî’nin oğlu olan Muhammed Ma‘sûm Sirhindî. 16. yüzyılın başlarından itibaren Hindistan alt kıtasında Nakşbendiyye’nin bir kolu olarak tarih sahnesine çıkan Müceddidiyye ekolünün önde gelen ikinci büyük ismidir. Muhammed Ma‘sûm’un Mektûbât’ı. Nakşbendîliğin Müceddidiyye kolunun XVII. yüzyıldan itibaren hem silsile/ ekol hem...

İbn Battuta Seyahatnamesinde Tasavvufi Kültür    İbn Battûta’nın seyahat güzergâhı daha çok müslüman beldelerinde gerçekleşmiştir. Bunun tabiî bir sonucu olarak İslâm kültür ve medeniyetinin genel özelliklerini seyahatnamede bulmamız mümkündür. İbn Battûta. müslümanların dinî hayat ve dinî tecrübenin yansıması olan tasavvuf kültürünün önemli bulgularını eserine...